Energie besparen met een warmtepomp: types en voordelen

Met een warmtepomp doe je niet alleen je energiefactuur een plezier, maar ook je woning en de planeet. Waarom is het zo’n duurzame optie? En hoe maak je de juiste keuze? Wij zetten alle soorten en voordelen op een rij en geven je een handige checklist.

Een warmtepomp gebruikt elektriciteit om energie (warmte) te halen uit natuurlijke bronnen in de onmiddellijke omgeving:

• de bodem (geothermische warmte),
• de lucht (thermische warmte),
• of het grond- of oppervlaktewater.

Vervolgens geeft de pomp die warmte af aan het water van je verwarmingssysteem of in de vorm van warme lucht.

De gemiddelde warmtepomp produceert drie tot vijf keer meer energie dan ze verbruikt. Dat is veel duurzamer dan installaties op basis van fossiele brandstoffen zoals aardgas en stookolie. De precieze energiewinst hangt af van het type en de isolatie van je woning.

In woningen is verwarming de belangrijkste bron van CO2-uitstoot. De warmte van natuurlijke bronnen is CO2-neutraal. Een warmtepomp helpt je dus om je uitstoot te doen dalen. Bij sommige warmtepompen kan die zelfs tot 50% lager liggen dan bij een klassieke verwarmingsketel.

Een warmtepomp vermindert je energieprestatiecertificaat (EPC) met gemiddeld 20 tot 30 punten. Daardoor stijgt je huur- of koopwoning aanzienlijk in waarde – zeker met een duurder systeem zoals de grond-waterwarmtepomp.

Om de opwarming van de aarde tegen te gaan, moeten we minder afhankelijk worden van fossiele brandstoffen. Elektriciteit is dé verwarming van de toekomst. Met een warmtepomp in huis ben je dus voorbereid op alle strikte energie-, renovatie- en nieuwbouwnormen die nog komen.

Een warmtepomp zorgt ervoor dat je het hele jaar door verwarmt op een comfortabele temperatuur, zonder dat je je zorgen hoeft te maken over je energiefactuur. Sommige warmtepompen kun je zelfs gebruiken als afkoelingssysteem of airconditioning.

Een CV- of mazoutketel heeft een of twee keer per jaar een nazicht nodig. In klassieke warmtepompen vindt er geen verbranding plaats, wat hen een stuk onderhoudsvriendelijker maakt. Ook heb je voor een warmtepomp geen gasaansluiting, schoorsteen of mazouttank nodig – en je kunt gemakkelijk 20 jaar verder.

Hybride warmtepompen gaan wél gepaard met een vorm van verbranding. Op koude winterdagen is de omgevingswarmte namelijk niet voldoende, en dan neemt je CV-ketel het van de warmtepomp over. Qua onderhoud is het wettelijk verplicht om die gasketel tweejaarlijks te laten nakijken.

Er bestaan verschillende soorten warmtepompen. Je kunt ze indelen op basis van:

• hun warmtebron en afgiftesysteem,
• of hun toepassingsgebied.

Warmtepompen combineren een warmtebron (bodem, lucht, water) en een afgiftesysteem, ofwel de manier waarop ze de warmte afgeven aan de ruimte (water of lucht). Wanneer je een warmtepomp combineert met andere energiebronnen of -systemen, dan spreek je over een hybride warmtepomp.

Klassieke warmtepompen verwarmen de ruimte doorgaans via de vloer en/of de muren. Sommige warmtepompen zijn specifiek ontwikkeld om sanitair water te verwarmen: de warmtepompboilers. Modellen die de twee combineren noemen we combisystemen.

Ook wel ‘grond-waterwarmtepomp’ genoemd. Hierbij gebruik je de bodem als warmtebron. Dat kan horizontaal of verticaal via een systeem van buizen, slangen of sondes. Voor een horizontale ontginning beschik je best over een grote oppervlakte. Voor een verticale ontginning heb je een bodemonderzoek en een vergunning nodig.

Bodem-waterwarmtepompen hebben het grootste rendement en kunnen in de zomer ook de koelte van de bodem gebruiken om je huis af te koelen (passieve koeling). Ze vereisen geen onderhoud, maar ze zijn wel de duurste optie.

Een lucht-waterwarmtepomp onttrekt warmte aan de buitenlucht (ook als het erg koud is) en gebruikt het voor de verwarming van je woonst of het sanitaire water. Dit is de ideale oplossing voor nieuwbouw- en gerenoveerde woningen met hoge ruimtes, waar je ze makkelijk aansluit op bestaande radiatoren en boilers.

Het rendement van een lucht-waterwarmtepomp is echter relatief lager dan andere soorten en werkt pas optimaal bij een uitstekende isolatie. Een hulpverwarming is vaak geen overbodige luxe. Ook kan een warmtepomp op lucht (lucht-water en lucht-lucht) niet passief koelen. Het buitengedeelte van de pomp kan zorgen voor lawaaihinder.

Een water-waterwarmtepomp haalt warmte uit het grondwater. Omdat de temperatuur van het grondwater redelijk constant is, heeft dit type warmtepomp het meest stabiele rendement.

De installatie is daarentegen erg complex. Voor een water-waterwarmtepomp heb je twee putten nodig van elk minstens 25 meter diep: een pompput en een retourput. Een bodemonderzoek is noodzakelijk om na te gaan hoe diep het grondwater zit. Hoe dieper, hoe meer elektriciteit je nodig hebt om het op te pompen.

Dit type gebruikt warmte van de buitenlucht om de lucht in je woning te verwarmen of af te koelen. Een lucht-luchtwarmtepomp is erg geschikt voor kleine en goed geïsoleerde woningen.

De installatie is eenvoudig en goedkoop, maar kan wel – zoals alle lucht-warmtepompen – een storend geluid produceren. Ook ligt het rendement bij koud weer vrij laag, waardoor je bijverwarming nodig hebt. Je kunt dit type niet gebruiken om sanitair water op te warmen of om passief te koelen.

De warmtepompboiler is gekoppeld aan een lucht-waterwarmtepomp. Hij verwarmt de buiten- of ventilatielucht in je woning om sanitair water te verwarmen. Warmtepompboilers zijn duurzaam, relatief goedkoop en uiterst geschikt voor renovatieprojecten. Je kunt een warmtepompboiler eenvoudig aansluiten op je verwarmingsketel of zonnepanelen.

Een hybride warmtepomp combineert een condenserende CV-ketel en een elektrische lucht-waterwarmtepomp. Meestal heeft je warmtepomp genoeg aan de (gratis) omgevingswarmte om je woning te verwarmen – gemiddeld 65% van je behoefte. Je ketel zorgt dan weer voor het warme water in de keuken en de badkamer. Als de temperatuur te veel zakt (bijvoorbeeld in de winter), dan neemt hij de huisverwarming over van de warmtepomp.

Verwarmen met een hybride warmtepomp heeft allerlei voordelen. Ze is niet alleen duurzaam en energiezuinig, maar ook eenvoudig te installeren in allerlei woningtypes en goed voor je portemonnee (dankzij de bijhorende premie). Voor meer informatie kun je terecht op het Hybrid Heat Pump Platform.
 

De keuze voor een bepaald type warmtepomp is afhankelijk van je budget en je woning. Bij nieuwbouwwoningen heb je bijvoorbeeld meer mogelijkheden dan bij een renovatie.

Keuze gemaakt? Dan is het tijd om offertes aan te vragen. Na de installatie informeer je bij je gemeente, netwerkbeheerder of de gewestelijke administratie naar de premies waar je recht op hebt.

Om je optimaal te helpen bij je zoektocht, heeft InfoWarmtePomp (het infoplatform van de Belgische warmtepompassociatie) een handige checklist opgesteld. Zo weet je zeker dat je de juiste warmtepomp kiest voor jouw budget, woning en behoefte. Je vindt de checklist hier.