Veelgestelde vragen over energieschaarste

In het kader van het afschakelplan kunnen alle klanten aangesloten op het distributienet in een zone die opgenomen is in het afschakelplan, te maken krijgen met een eventuele stroomonderbreking in geval van effectieve schaarste.

De wetgeving voorziet dat de dnb een lijst met prioritaire klanten opgeschakeld kan houden.

Ja, het is mogelijk dat je woning gevoed wordt door dezelfde feeder als een prioritaire klant. Bijgevolg zal je niet afgeschakeld worden.

De bevoegde ministers kunnen op bepaalde momenten verbodsmaatregelen opleggen om de vraag te beperken. Deze maatregelen kunnen betrekking hebben op particulieren en/of ondernemingen. De manier waarop het respecteren van deze verbodsmaatregelen gecontroleerd wordt, zal worden bepaald door de overheden

De netbeheerders hebben de nodige schikkingen getroffen om de aardgasbevoorrading naar eindklanten te garanderen. Kookplaten of fornuizen op aardgas die geen elektrische voeding nodig hebben, zullen bijgevolg ook in een afgeschakelde zone kunnen blijven functioneren.

Toestellen met een thermo-elektrische vlamdetectie (thermokoppel) hebben enkel elektriciteit nodig voor het bedienen van het ontstekingsorgaan (piëzo). Als alternatieve ontstekingsbron kan een lucifer of aansteker gebruikt worden waarna deze toestellen perfect normaal kunnen functioneren bij afwezigheid van elektriciteit.

Toestellen met elektronische vlamcontrole (ionisatie) zullen echter niet functioneren bij het wegvallen van de elektriciteit.

Fluxys heeft alle nodige schikkingen getroffen om de continuïteit van de aardgasbevoorrading naar eindklanten en van de grensoverschrijdende stromen te garanderen. Een eventuele afschakeling zal geen impact hebben op de installaties die onmisbaar zijn voor het beheer van het net en de aardgasbevoorradingszekerheid van het land. In geval van schaarste vervullen zij immers een cruciale rol voor het beperken van het tekort door de heropstart van de elektriciteitsproductie via gasgestookte centrales mogelijk te maken. Anderzijds heeft Fluxys in overleg met de distributienetbeheerders maatregelen voorzien zodat de drukreduceerstations - die de overgang vormen tussen de hogedrukleidingen van Fluxys en het midden- en lagedruknet van de distributie-infrastructuur - geen nadeel zouden ondervinden van een eventuele afschakeling.

1. Plaats je generator steeds op een goed verluchte plaats, bij voorkeur buiten.
2. Vooraleer de generator te gebruiken, schakel je de hoofdschakelaar van je elektrische binneninstallatie om zodat je afgekoppeld bent van het distributienet. Je dient afgekoppeld te blijven gedurende de volledige gebruiksduur.
3. Sluit niet je volledige installatie op de groep aan, maar enkel die toestellen die je elektrisch wil hervoeden.
4. Sluit geen toestel uit een badkamer, in de nabijheid van een zwembad of in een andere ruimte met water aan op de groep (bij gebrek aan een differentiaalschakelaar op deze groepen).
5. Wanneer je beschikt over fotovoltaïsche zonnepanelen en er zou een afschakeling plaatsvinden in het midden van de dag (wat weinig waarschijnlijk is), probeer je dan niet gelijktijdig te voeden via de groep en via de fotovoltaïsche panelen.

Daarnaast moet je er rekening mee houden dat wanneer een noodgenerator meerdere elektrische kringen bevoorraadt, dit een ingreep ter hoogte van het verdeelbord vereist. Dit kan je het best overlaten aan een vakman. Iedere belangrijke wijziging van de elektrische installatie moet immers gebeuren volgens de regels van het Algemeen Reglement op de Elektrische Installaties (AREI). Een erkend controleorganisme moet daarna controleren of deze regels gerespecteerd werden. Dat geldt zowel wanneer de generator in eilandwerking gaat, als wanneer hij parallel met het net bevoorraadt.

Generatoren die parallel kunnen werken met het net moeten verplicht bekend gemaakt worden bij de distributienetbeheerder en moeten beantwoorden aan het technische voorschrift C10/11 van Synergrid.

De installatie van een generator is bovendien onderworpen aan de milieuwetgeving. Afhankelijk van het vermogen van de generator en de hoeveelheid gestockeerde brandstof kan het zijn dat je meldingsplicht hebt of zelfs een milieuvergunning nodig hebt voor de generator, voor de opslag van de brandstof of voor beide. De modaliteiten verschillen van gewest tot gewest.

Neen, je fotovoltaïsche panelen hebben elektriciteit van het openbare distributienet nodig om te kunnen werken. Wanneer dit distributienet niet onder spanning staat, gaan fotovoltaïsche omvormers dan ook automatisch in veiligheidsmodus, dit wil zeggen dat ze zichzelf automatisch afschakelen van het net. In dat geval produceren fotovoltaïsche panelen dus geen elektriciteit meer.

Neen, van zodra de spanning op het net hersteld wordt, kunnen residentiële klanten (en andere klanten aangesloten op het laagspanningsnet) opnieuw elektriciteit van het net verbruiken.

Echter om een verbruikspiek bij het terug aanschakelen van groepen verbruikers te voorkomen, is het aan te bevelen om niet onmiddellijk alle toestellen opnieuw aan te schakelen. Sommige toestellen zoals een koelkast en een verwarmingsketel verbruiken immers veel meer wanneer ze opstarten. Om dus een nieuwe verbruikspiek te voorkomen, kunnen deze het best geleidelijk manueel terug opgestart worden.

In een diepvriezer die niet langer onder stroom staat, stijgt de temperatuur slechts met 1°C per uur. Diepgevroren voedingsmiddelen lopen dus niet het risico snel te ontdooien. Aangezien een afschakeling standaard 3 tot 4 uren kan duren, behalve in uitzonderlijke omstandigheden, blijft het risico dus beperkt.

Het risico op schade aan elektronische apparatuur wegens overspanning tijdens de herbevoorrading is heel beperkt, maar kan niet volledig worden uitgesloten. Het uit het stopcontact halen van gevoelige elektronische apparaten (bv. tv, computer) gedurende een stroomonderbreking is een goede maatregel om dit beperkte resterende risico volledig weg te werken.

Zoals wettelijk bepaald zijn het de Ministers die economie en energie onder hun bevoegdheid hebben die de beslissing nemen en de opdracht geven tot afschakeling wanneer uit de analyse van de transportnetbeheerder blijkt dat alle andere maatregelen ontoereikend zijn om het aanbod op de vraag af te stemmen.

De bevoegde autoriteiten hebben aangekondigd bij een eventueel risico op schaarste te zullen starten met schijf 8 en vervolgens de schijven in dalende volgorde te zullen inzetten. Bij een eventuele volgende periode zal de schijf volgend op de laatst aangesproken schijf ingezet worden om de gevolgen voor de bevolking zo veel mogelijk te spreiden. Voor de rotatie van de schijven zal dus niet enkel rekening gehouden worden met een effectieve afschakeling, maar ook met een risico op afschakeling. Zelfs wanneer bij een risico op schaarste een schijf niet effectief afgeschakeld is moeten worden, zal bij een volgende schaarsteperiode de daaropvolgende schijf (in dalende volgorde) aangesproken worden.

De tijdsduur van een afschakeling zal hoofdzakelijk afhangen van 2 parameters: enerzijds het beschikbare geproduceerde en geïmporteerde vermogen en anderzijds de geschatte totale vraag op hetzelfde moment. Een afschakeling kan nodig zijn zolang de vraag het aanbod (productie en invoer) overstijgt. Standaard kan dit 3 tot 4 uur duren, behalve in uitzonderlijke omstandigheden.

In samenwerking met de federale overheidsdiensten en het crisiscentrum werken de gemeenten een noodplan uit voor hun inwoners om zo veel mogelijk te anticiperen op de gevolgen van een afschakeling. Indien je dus om gezondheidsredenen niet zonder stroom kan, kun je het best vooraf contact opnemen met je gemeentebestuur. Zij zijn het best geplaatst om je te zeggen welke lokale voorzieningen er getroffen zullen worden in geval van een effectieve afschakeling.

Het is belangrijk om te beseffen dat een onderbreking van de stroomvoorziening steeds mogelijk is, ongeacht het risico op schaarste. Deze onderbreking kan bijvoorbeeld het gevolg zijn van werken aan de netinfrastructuur of van een storm die bepaalde onderdelen van het net beschadigd heeft. Iedere gebruiker moet dus voorbereid zijn om gedurende enkele uren zonder elektriciteit te kunnen. De preventieve maatregelen die in dergelijk geval noodzakelijk zijn, zijn door iedere gebruiker zelf afzonderlijk te bepalen in functie van zijn eigen situatie. Belangrijk hierbij is ook te weten dat moderne verwarmingsketels (zowel op aardgas, op stookolie als op pellets) elektriciteit nodig hebben om te werken: een stroomonderbreking stelt deze ketels dus buiten werking.

Wanneer je verneemt dat je op een bepaald moment afgeschakeld zult worden, kun je best zelf vooraf je elektrische toestellen uitschakelen. Zo ben je zeker dat de toestellen uitgeschakeld zijn en dat ze niet zonder dat je het weet opstarten wanneer het net terug onder stroom gebracht wordt.

Elke bijkomende verbruiksbeperking op het piekmoment is welkom omdat ze bijdraagt tot het voorkomen van een effectieve schaarste en van een toepassing van het afschakelplan dat tot doel heeft een algemene black-out te vermijden. Enkele voorbeelden van maatregelen die bijdragen tot het beperken van de globale elektriciteitsvraag: het vervroegen of uitstellen van de werking van bepaalde toestellen (wasmachine, droogkast, strijkijzer,...), het doven van buitenverlichting en verlichting in plaatsen waar zich niemand bevindt, het gebruik van de microgolfoven i.p.v. de klassieke oven, het vermijden van sluipverbruik via laders en toestellen in stand-by.

Het is altijd aangewezen geen elektriciteit te verspillen. Wanneer echter een elektriciteitsschaarste dreigt, is het vooral op momenten van piekverbruik belangrijk om je verbruik te beperken. Dit piekverbruik situeert zich 's winters tussen 17 en 20u, dus in de late namiddag en vroege avond.

Schaarste is een voorzien globaal tekort van het elektriciteitsaanbod (productie en invoer) ten opzichte van de elektriciteitsvraag op een bepaald ogenblik. Alle verbruikers, dus ook zij die zich niet in een zone van het afschakelplan bevinden, kunnen bijdragen tot het beperken van het risico op schaarste en dus van het risico op afschakeling van een deel van de verbruikers door hun verbruik te beperken op de momenten waarop de globale vraag het hoogst is. Het is doorgaans in de late namiddag en vroege avond (17-20u) dat de vraag een piek bereikt (verlichting, elektrische fornuizen, ovens,... worden meer gebruikt op die momenten). Een manier om het risico op schaarste te beperken is bijvoorbeeld het vervroegen of uitstellen van het gebruik van bepaalde elektrische toestellen (bijvoorbeeld de wasmachine, droogkast of vaatwasmachine) of het gebruiken van de microgolfoven i.p.v. de klassieke oven. Elke actie om zijn verbruik te beperken op het piekmoment is nuttig wanneer een risico op schaarste in het vooruitzicht gesteld wordt.

Voorziene of onvoorziene exploitatiewerken in het kader van netuitbreidingen en uitdienstnames kunnen ervoor zorgen dat de netten anders geschakeld worden waardoor een netgebruiker door een andere cabine gevoed kan worden. De ter beschikking gestelde informatie is bijgevolg niet exhaustief, indicatief en vormt een momentopname van de netinfrastructuur die continu aan wijzigingen onderhevig kan zijn. Het is dan ook niet mogelijk om met absolute zekerheid te zeggen of een woning al dan niet afgeschakeld zal worden.

Om het afschakelplan en de betreffende gemeenten te kennen, ga naar https://afschakelplan.fluvius.be/.